A mundet që Inteligjenca Artificiale t’i shpëtojë njerëzit nga kanceri?

Shfaqja e platformave gjeneruese të AI, si ChatGPT, ka nxitur një debat global mbi të ardhmen e marrëdhënieve mes njeriut dhe robotiks. Këto programe mund të përpunojnë dhe gjenerojnë përmbajtje të bazuar në gjuhën e programuar dhe janë ndërvepruese e të kuptueshme në mënyra që janë më intuitive se gjeneratat e mëparshme të Inteligjencës Artificiale. Njerëzit i janë drejtuar gjithashtu platformave si ChatGPT për terapi. Ndërsa AI gjeneruese ka çuar ngritur teza të reja për mjekësinë moderne të cilat mund të transformojë rrënjësisht kujdesin shëndetësor, por gjithashtu kanë ngritur një kompleks pyetjesh mund të ardhmen e shëndetësisë. A mund t’i ndihmojë vërtet AI mjekët të parashikojnë sëmundje? A mund të ndihmojë gjithashtu në përmirësimin e trajtimit? Cilat janë rregullat e kësaj loje? Dhe cilat janë rreziqet? AI ka treguar premtim në diagnostikimin, parashikimin dhe potencialisht edhe trajtimin e një sërë sëmundjesh mjekësore, thonë shkencëtarët dhe sipërmarrësit kryesorë që drejtojnë teknologjinë. Por janë vetëm ditët e para. Ka pasur – dhe do të ketë – pengesa. Dhe kufizimet kryesore teknike, si dhe shqetësimet etike mbeten të pa adresuara. Inteligjenca artificiale e kujdesit shëndetësor ka ekzistuar më gjatë sesa mund të prisnin shumica. Në vitet 1970, Universiteti Stanford krijoi për herë të parë një mjet AI të quajtur MYCIN, i cili synonte të ndihmonte mjekët në diagnostikimin dhe trajtimin e infeksioneve bakteriale të gjakut dhe meningjitit. Ai përdori njohuritë dhe aftësinë e disponueshme të një eksperti në një fushë të caktuar duke funksionuar si një diagram inteligjent ku përgjigjet po ose jo për situatën e pacientit çojnë në një rrugë drejt një ndër një sërë përgjigjesh të paracaktuara. I përdorur për qëllimin e kufizuar të kërkimit të informacionit nga pacientët dhe përpjekjes për të diagnostikuar infeksionin, MYCIN performoi në të njëjtin nivel me ekspertët e sëmundjeve bakteriale. Por kjo qasje e bazuar në rregulla i dha asaj pak aftësi për të mësuar. Forma dhe fleksibiliteti i AI të kujdesit shëndetësor kanë ndryshuar në mënyrë dramatike që nga MYCIN. Tani ka shumë lloje të AI që po hulumtohen për përgjegjësi të ndryshme të kujdesit shëndetësor. Në Shtetet e Bashkuara, nga viti 2018 në 2019, përdorimi i AI midis organizatave të shkencave të jetës dhe ofruesve të kujdesit shëndetësor u dyfishua. Pandemia vetëm sa e ka përshpejtuar këtë trend. Në nivel global, viti 2021 pa investime në inteligjencën artificiale të kujdesit shëndetësor të dyfishuar krahasuar me vitin e kaluar. Vitin e kaluar, tregu ndërkombëtar i inteligjencës artificiale mjekësore u vlerësua në më shumë se 4 miliardë dollarë dhe pritet të rritet me gati një të katërtën në vit gjatë dekadës së ardhshme. Pjesa më e madhe e progresit është nxitur nga mësimi i makinerive, ku AI synon të imitojë metodat graduale me të cilat mësojnë mendjet njerëzore. Në krye të shfaqjes janë rrjetet nervore artificiale (ANN) – me një mori nyjesh, të lidhura si neurone dhe të organizuara në shtresa. Çdo shtresë analizon informacionin dhe kryen operacione përpara se ta kalojë atë në tjetrën. “Programi mund të fillojë duke theksuar skajet dhe gradientët, duke ndihmuar në “identifikimin e kufijve midis tumorit dhe indeve përreth”, thotë Nafiseh Ghaffar Nia, një studiuese PhD në Universitetin e Tenesit, e cila kohët e fundit botoi një analizë të teknikave të AI. Ndërsa ai informacion rrjedh përpara, shtresat pasuese do të analizonin më në thellësi duke kontrolluar strukturën e parregullt të tumorit dhe modelet e rritjes derisa shtresat të mbledhin të gjithë këtë informacion rreth karakteristikave komplekse të tumorit, si forma, madhësia dhe rregullimi, duke diagnostikuar përfundimisht rritjen si beninje ose malinje. Për shkak se këto ANN mund të mbahen me më pak në mbikëqyrje, ato janë bërë një qasje e detyrueshme për shumë aplikacione mjekësore, duke përfshirë diagnostikimin e kancerit, megjithëse shumë mjete përdorin një përzierje të teknikave të AI. “Në zemër të gjithçkaje është një grup i qartë qëllimesh mjekësore kundër të cilave po testohet AI”, sugjeron Nigam Shah, shkencëtari kryesor i të dhënave për Kujdesin Shëndetësor të Stanfordit. “Çdo gjë e inteligjencës artificiale që ju shikoni do të zbresë në kryerjen e tre gjërave: klasifikoni, parashikoni ose rekomandoni – në të folurit mjekësor, diagnostikoni, prognozoni ose trajtoni”, theksoi ai. Avantazhi i spikatur që ofron AI në diagnostikim është imazhi mjekësor – është i mirë në njohjen e modeleve. Në fund të ditës, tha Sanjeev Agraëal, presidenti i kompanisë së analitikës parashikuese të kujdesit shëndetësor të Silicon Valley, LeanTaaS, mund të stërvitet për një vëllim të dhënash imazhi që janë disa rend të madhësisë më shumë se çdo njeri që do të analizojë ndonjëherë. Dhe rrjetet nervore kanë pasur praktikë të konsiderueshme me imazhet. Në vitin 2012, Sfida e Njohjes Vizuale në shkallë të madhe ImageNet – e cila vlerëson algoritmet për zbulimin e objekteve – për herë të parë pa një program që klasifikonte saktë imazhet më mirë se një vëzhgues njerëzor. Që atëherë, AI ka avancuar deri në pikën ku mund të trajtojë probleme vërtet komplekse të imazhit. Agraëal tregon për modelimin e platformës së Google AI DeepMind të strukturës dhe palosjes së proteinave të njeriut si një nga arritjet më të larta të mjeteve të tilla të imazhit mjekësor. Modelimi i sjelljes së proteinave, siç ka bërë DeepMind, “është një problem imazhi, por një problem imazhi tredimensional që qeniet njerëzore nuk mund ta kuptonin kurrë vetë”, tha Agraëal. Përveç imazheve, AI mund të bazohet në të dhëna të tjera të regjistruara në regjistrin elektronik të shëndetit të një pacienti për të nxjerrë përfundime se sa ka gjasa që dikush të ketë një sëmundje të caktuar. Samira Abbasgholizadeh-Rahimi, një profesore në Universitetin McGill, së fundi kreu një rishikim të aplikacioneve të AI në kujdesin parësor shëndetësor. Ajo i tha Al Jazeera-s se ka gjetur se AI është veçanërisht premtues për diagnostikimin e sëmundjeve kardiovaskulare, sëmundjeve okulare, diabetit, kancerit, atyre ortopedike dhe sëmundjeve infektive. Studiuesit kanë zbuluar se AI mund të përdoret për të parashikuar diabetin e tipit 2, sëmundjet e zemrës, Alzheimer dhe sëmundjet e veshkave – bazuar në stilin e jetës, të dhënat mjekësore, faktorët gjenetikë dhe më shumë. Dhe muajt e fundit janë parë përparime të rëndësishme në përdorimin e AI për të identifikuar rreziqet e kancerit. AI Mund të mposhtë modelet standarde në parashikimin e kancerit të gjirit, tregoi një studim i publikuar në qershor. Në janar, studiuesit në Institutin e Teknologjisë në Massachusetts zbuluan për vlerësimin e rrezikut të kancerit të mushkërive të bazuar në AI. Dhe në maj, shkencëtarët e Harvardit treguan se një mjet i AI mund të identifikojë njerëzit me rrezikun më të lartë të kancerit të pankreasit deri në tre vjet përpara një diagnoze aktuale. Kjo nuk është e gjitha. Në mars, shkencëtarët në Universitetin e Kolumbisë Britanike demonstruan se një program i AI mund të parashikonte normat e mbijetesës së kancerit më mirë se mjetet e mëparshme. Po kështu, AI mund të parashikojë toksicitetin dhe efektet e mundshme të medikamenteve të ndryshme, duke ndihmuar në thjeshtimin e procesit të testimit të tyre dhe nxjerrjes së tyre në treg. RTSH