Dy shkencëtarë, puna pioniere e të cilëve ndihmoi në krijimin e vaksinave të mRNA Covid, u nderuan me Çmimin Nobel për Mjekësi.
Katalin Karikó dhe Drew Weissman u vlerësuan që ndihmuan për të ndryshuar rrjedhën e pandemisë.
Përpara se vaksinat e mRNA të shpërndaheshin te miliona njerëz në mbarë botën për t’i mbrojtur ata kundër Covid, një teknologji e tillë konsiderohej eksperimentale. Studiuesit tani po eksplorojnë nëse mund të ndihmojë në mposhtjen e kancerit dhe sëmundjeve të tjera.
Karikó, 68 vjeç dhe Weissman, 64 vjeç, u takuan për herë të parë në vitet 1990 ndërsa punonin në Universitetin e Pensilvanisë pas një takimi të rastësishëm ndërsa fotokopjonin punimet kërkimore.
Ata e kuptuan interesin e tyre të përbashkët përpara se të nisnin misionin e tyre prej dekadash për të ndihmuar në arritjen e vaksinave më të mira.
Puna e tyre i pa ata të zhvillonin të ashtuquajturat modifikime të bazës nukleozide, të cilat ndalojnë sistemin imunitar të nisë një sulm inflamator kundër mRNA-së të prodhuar në laborator, që dikur shihej si një pengesë e madhe kundër çdo përdorimi terapeutik të teknologjisë.
“Gjetjet novatore” të dyfishta kanë “ndryshuar rrënjësisht të kuptuarit tonë se si mRNA ndërvepron me sistemin tonë imunitar”, tha Asambleja Nobel.
Ata kontribuan në ‘shkallën e paprecedentë të zhvillimit të vaksinave gjatë një prej kërcënimeve më të mëdha për shëndetin e njeriut në kohët moderne’, shtuan ata.
Ndërsa shkenca fituese e çmimeve daton në vitin 2005, vaksinat e para që përdorën teknologjinë mRNA ishin ato të bëra nga Pfizer/BioNTech dhe Moderna kundër Covid.
ARN-ja e dërguar, ose mRNA, është një plan gjenetik që mund të udhëzojë qelizat të prodhojnë proteina në trup. Vaksinat trajnojnë sistemin imunitar për të njohur dhe luftuar kërcënimet si viruset ose bakteret.
Por ndryshe nga vaksinat e tjera tradicionale, një virus i gjallë ose i dobësuar nuk injektohet ose kërkohet në asnjë moment.
Për Covid, vaksina mRNA i udhëzoi qelizat të prodhonin proteinën Spike që gjendet në sipërfaqen e vetë virusit.
Pas vaksinimit, qelizat fillojnë të prodhojnë proteinën, duke ‘trajnuar’ sistemin imunitar për ta njohur atë dhe më pas për të krijuar qeliza që e luftojnë atë nëse dikush më vonë infektohet me virusin.
Thomas Perlmann, sekretari i Komitetit të Nobelit, shpalli fituesin e këtij viti në Institutin Karolinska në Stokholm, Suedi.
Ai tha se të dy shkencëtarët ishin ‘të mbingarkuar’ nga lajmet për çmimin kur i kontaktoi pak para shpalljes.
