Sipas një studimi të ri, Danimarka ka kushtet më të mira mjedisore, sociale dhe politike që nevojiten për t’u plakur më ngadalë dhe për të jetuar një jetë më të shëndetshme ndërsa plakeni, sipas BBC.
I publikuar në “Nature Medicine”, studimi identifikoi faktorët që formësojnë proceset biologjike rreth mënyrës së një plakjeje të shëndetshme.
Ekipi ndërkombëtar i studiuesve analizoi të dhënat e mbi 160 000 njerëzve nga 40 vende për të krahasuar se si këta faktorë ndikojnë në plakjen në të gjithë botën.
Së pari, ata duhej të përcaktonin shkallët mesatare të plakjes.
Ata e realizuan këtë përmes një modeli të inteligjencës artificiale (IA) – që llogarit ndryshimin midis moshës kronologjike të një personi dhe moshës së tyre të parashikuar – bazuar në faktorët e rrezikut përreth tyre.
Për shembull, nëse jeni 50 vjeç, por bazuar në faktorët tuaj të rrezikut, modeli parashikoi që ishit 55 vjeç, diferenca juaj biologjike e moshës do të ishte pesë vjet.
Rezultati? Në të katër kontinentet e studiuara – Afrikë, Azi, Evropë dhe Amerikën e Jugut – u zbulua se evropianët kanë nivelet më të larta të plakjes së shëndetshme – krahasuar me individët në vendet me të ardhura të ulëta.
“Ky studim është i rëndësishëm pasi ripërcakton plakjen – si një produkt jo vetëm të biologjisë dhe stilit të jetës, por edhe të forcave më të gjera mjedisore dhe sociopolitike – duke theksuar se vendi dhe mënyra se si jetojnë njerëzit mund ta përshpejtojë ose vonojë ndjeshëm plakjen”, tha Dr. Morten Scheibye-Knudsen, në Universitetin e Kopenhagenit, në Danimarkë.
Plakja më e shpejtë ishte në Egjipt, ku moshat – bazuar në faktorë biologjikë – të individëve ishin mesatarisht 4,75 vjet më të larta se mosha e tyre kronologjike.
Egjipti u pasua nga Afrika e Jugut dhe më pas nga vendet në Amerikën e Jugut. Brenda Evropës, rajonet lindore dhe jugore përjetuan plakje më të shpejtë.
Plakja më e ngadaltë u zbulua në Danimarkë, ku individët ishin mesatarisht 2,35 vjet më të rinj se mosha e tyre kronologjike. Më pas vinte Holanda dhe Finlanda.
Kushtet e nevojshme për një plakje të shëndetshme
Pra, çfarë e bën Danimarkën – dhe pjesën tjetër të Evropës veriore dhe perëndimore – një vend kaq të mirë për t’u plakur?
Studiuesit zbuluan se faktorët kryesorë ishin, cilësia e ajrit, dhe elementët fizikë dhe socialë, duke përfshirë barazinë gjinore dhe statusin socio-ekonomik.
Por, çuditërisht, ndikimi tjetër i madh ishin faktorët socio-politikë. Plakja e shëndetshme, rezulton se është e lidhur fort me faktin nëse politikanët veprojnë në interesin tuaj – nëse keni liri për partitë politike, nëse ka zgjedhje demokratike dhe nëse keni të drejtë vote.
“Arsyeja pse politika duket se përshpejton plakjen është një mister i konsiderueshëm dhe intrigues në këtë studim”, tha Scheibye-Knudsen.
Studimi zbuloi se personat me plakje të përshpejtuar kishin tetë herë më shumë gjasa të kishin vështirësi në kryerjen e detyrave të përditshme – dhe katër herë më shumë gjasa të përjetonin rënie të aftësive njohëse, si kujtesa, shpejtësia e të menduarit dhe aftësitë e arsyetimit.
