Uraniumi-Gjithçka që duhet të dini për elementin radioaktiv

Skrapi i metalit të kontaminuar me uranium radioaktiv shkaktoi një hetim të madh kundër terrorizmit pasi u zbulua në Heathrow muajin e kaluar. Dërgesa vendosi një alarm në aeroportin më të madh të Britanisë, duke shkaktuar frikë se materiali bërthamor mund të ishte kontrabanduar në vend për të bërë një ‘bombë’. Uraniumi, i cili është i dendur, i fortë dhe me ngjyrë të bardhë argjendi, është elementi më i rëndë që gjendet natyrshëm në Tokë. Ai u zbulua për herë të parë në 1789 nga kimisti gjerman Martin Heinrich Klaproth në një mineral të quajtur Pitchblende, dhe i quajtur pas planetit Uran. Ekzistojnë dy lloje kryesore: Uranium-235 dhe Uranium-238. Të quajtura izotope, këto lloje të të njëjtit element kanë një sasi të ndryshme neutronesh në bërthamën e atomeve. Më shumë se 99 % e të gjithë uraniumit të gjetur në Tokë është Uranium 238, i cili është relativisht i padëmshëm dhe i qëndrueshëm. Rreth 0.7 % e uraniumit në Tokë është Uranium-235, i cili është radioaktiv dhe mund të mbajë reaksionet e ndarjes bërthamore (të zbërthyeshme). Arsyeja pse uraniumi mund të nxisë reaksionet bërthamore është sepse ai natyrshëm zbërthehet në Thorium dhe një grimcë alfa. Sapo të ndodhë ky reagim, ndodh një reaksion zinxhir i madh i pandalshëm i cili lëshon sasi të mëdha rrezatimi alfa. Rrezatimi alfa dëmton seriozisht materialin organik dhe mund të shkaktojë mutacione që mund të çojnë në kancer. Edhe pse mund të bëjë kërdi nëse është në kontakt me materialin organik, ai është aq i madh saqë përpiqet të udhëtojë nëpër ajër dhe mund të ndalohet nga një copë letër. Megjithatë, sa herë që uraniumi nxjerr jashtë një grimcë radioaktiviteti, ai prishet dhe shndërrohet në një element tjetër. Këta elementë, si thoriumi dhe protaktiniumi, prodhojnë forma të tjera rrezatimi të njohura si beta dhe gama, të cilat mund të depërtojnë në trupin e njeriut dhe të shkaktojnë shumë dëme. Kjo është për shkak se ato mund të vrasin qelizat, duke shkaktuar sëmundje nga rrezatimi, t’i dëmtojnë ato në një mënyrë të tillë që çon në kancer ose shkakton mutacione gjenetike. RTSH