”The Guardian”: Shqipëria vëmendje të shtuar ekoturizmit

Shqipëria po riformulohet si një destinacion për udhëtime alternative edhe me peizazhet e saj spektakolare larg bregdetit dhe qëndrimet miqësore ndaj mjedisit rural, shkruan Helena Smith për prestigjiozen britanike ”The Guardian”. Shqipëria, një nga destinacionet e udhëtimit me rritjen më të shpejtë në Evropë, do të fokusohet në turizmin alternativ dhe jo masiv, në një lëvizje që zyrtarët qeveritarë shpresojnë se do ta ndihmojë në dallimin e saj nga konkurrentët. Shteti i vogël ballkanik, dikur i mbyllur hermetikisht nga bota e jashtme, është rritur në popullaritet për shkak të një reputacioni që shihet gjithnjë e më shumë si trend dhe ekzotik. Vitin e kaluar ai tërhoqi 7,5 milionë vizitorë, më shumë se dyfishi i popullsisë së tij, nga një tjetër rekord prej 6,4 milionë në 2019. ”Është një vend tjetër krahasuar me 10 vjet më parë”, thotë ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, duke vënë në dukje se vendi ka më shumë se kompensuar humbjet e bëra që nga shpërthimi i Covid-19. “Gjërat po ndryshojnë kaq shpejt… Shqipëria e vitit 2023 është plot energji pozitive”, thotë ajo. Por, Kumbaro, një akademike para se të futej në politikë, thotë se ardhjet në rritje nuk do të jenë pjesë e strategjisë turistike të parashikuar në vijim. Në vend të kësaj, po zhvillohen plane për të diversifikuar një sektor që shihet si kyç për rritjen ekonomike të Shqipërisë. Duke u larguar nga modeli tradicional i diellit dhe i detit të ofruar nga fqinjët e saj mesdhetarë, zyrtarët duan të riemërojnë Shqipërinë si një destinacion “cilësi” të nivelit të lartë, duke ofruar ushqim për tregje të reja. “Ne bëmë disa gabime në vitet 1990”, tha ajo për ”The Guardian”, duke iu referuar tranzicionit të trazuar nga diktatura staliniste në demokraci. “Nuk mund të mësosh pa bërë gabime: ato janë pjesë e procesit”, shton ajo. Ajo tregon për “hotelet dhe ndërtesat e shëmtuara” që u ngritën me zhvillimin e parregullt të resorteve kryesore përgjatë rivierës shqiptare në pasojat kaotike të komunizmit, si Saranda, qyteti bregdetar përballë Korfuzit. “Si ministre e Turizmit dhe Mjedisit ka një lloj kontrolli dhe ekuilibr. Mund të jem krenare që kemi 7,5 milionë turistë, por, të jem e sinqertë, nuk po kërkoj më shumë. Unë kërkoj cilësi, që njerëzit të qëndrojnë më shumë se mesatarja tre deri në katër netë dhe të vijnë gjatë gjithë vitit. Plazhet nuk janë të vetmit. Ajo që është unike për vendin është e virgjër, e paprekur, e pazbuluar”, thekson ajo. ”Nuk do të promovohen pushimet e paketës së plazhit, por agroturizmi dhe ekoturizmi – të dyja të përhapura në mënyrë më të barabartë dhe duke u mbështetur në peizazhin e larmishëm spektakolar të maleve, pyjeve dhe bregdetit të Shqipërisë”, shton Kumbaro. “Ajo që duam është turizmi miqësor ndaj mjedisit, i përgjegjshëm dhe i qëndrueshëm. Ne nuk duam që turizmi të përqendrohet vetëm në zona të caktuara, por turizmi që fokusohet në trashëgiminë kulturore, gastronomi, ecje, rafting, natyrë… ka kaq shumë ferma të vogla ku njerëzit mund të shkojnë dhe të shijojnë të gjitha këto”, thotë ajo. Zonat në brendësi të Shqipërisë dhe rajoni verior i Alpeve, shtëpia e Bjeshkëve të Nemuna, ofrojnë potencial të pakrahasueshëm për agroturizëm dhe ekoturizëm. Javën e kaluar vëmendja u kthye te lumi Vjosa 273 kilometra, i cilësuar shpesh si “lumi i fundit i egër i Europës”, pas një premtimi të kryeministrit Edi Rama, për ta kthyer pellgun që përfshin lumin dhe degët e tij në një park të ri kombëtar – i pari i këtij lloji në Evropë – në një lëvizje për të ndihmuar në nxitjen e turizmit. Kumbaro përmendi nevojën për të rigjallëruar fshatrat përmes turizmit rural, teksa njoftoi se do të paraqesë një aplikim që i gjithë pellgu i Vjosës të bëhet “rezervat biosferë e UNESCO”. Shtëpia e më shumë se 1 000 llojeve të kafshëve dhe bimëve, Vjosa, e cila përshkon vendin pa pengesa dhe pa pengesa nga burimi i saj në Greqi, është emblema e parajsës mjedisore që Shqipëria u lejua të bëhej në një pjesë jo të vogël, për shkak të paranojës së Enver Hoxhës, diktatori që sundoi Shqipërinë për mbi 40 vjet. Mezi kanë kaluar tre dekada që kur Shqipëria doli nga sundimi stalinist. Asnjë anëtar tjetër i ish-bllokut komunist të Evropës Lindore nuk pësoi një shtypje apo izolim të tillë. Tani, 56 vjeçe, Kumbaro jetoi një pjesë të madhe të jetës së saj të hershme nën një regjim që ajo e kujton mirë. Turizmi, në atë kohë, lejohej vetëm për marksist-leninistët e shpallur dhe kontrollohej rreptësisht nga Albturist, agjencia shtetërore turistike e ngarkuar me zhvillimin e sektorit pas vdekjes së Hoxhës në 1985. “Vetëm rreth 200 njerëz në turne’ shumë të mirorganizuar me autobus vizitonin çdo vit”, kujton ajo. “Ata i përkisnin shoqatave të miqësisë komuniste. Por, edhe atëherë, Albturist kontrollohej nga policia sekrete e Sigurimit”, thotë Kumbaro. Më vonë, ndërsa vendi filloi të hapej, udhëtimet me autobus filluan nga Athina, kryesisht duke u shërbyer grekëve me të afërmit që jetonin në komunitetet minoritare në jug. Turistët e tjerë u lejuan, por u verifikuan përpara se të jepeshin vizat. Udhëtimet shkonin vetëm deri në Tiranë, kryeqytet, ku vizitorët qëndronin në hotele të mjera të kohës sovjetike. Udhëtimi më në veri në malësitë e varfra ishte i pamundur. Një vend internimi për të burgosurit politikë, numri i të cilëve u rrit ndërsa Shqipëria u nda gradualisht nga vendet e tjera komuniste, ishte vendi i kampeve famëkeqe të punës së rëndë. “Gjithçka ishte e ndaluar, madje edhe feja”, thotë Kumbaro, duke kujtuar se gjyshja e saj ishte shumë e frikësuar për të folur hapur për besimin e saj. “Për mua, turizmi ka të bëjë me emancipimin. U hap dyert të tjerëve dhe është një gjë e mrekullueshme”, përfundon ajo. atsh