Rënia e ”Silicon Valley Bank” në SHBA dhe pasojat

Rënia e ”Silicon Valley Bank” në SHBA dhe kriza pasuese në ”Credit Suisse” shkaktuan frikën e infektimit, por ndërsa qeveritë evropiane dhe institucionet financiare po monitorojnë nga afër situatën, nuk duket gjithçka e zymtë. Në fillimjavë, liderët politikë dhe financiarë evropianë lëvizën për të forcuar besimin e konsumatorëve pas krizës në ”Credit Suisse”, banka e dytë më e madhe në Zvicër. Marrja emergjente e ”Credit Suisse” nga konkurrenti i saj UBS dhe vështirësitë e disa institucioneve më të vogla amerikane kanë nxitur shqetësime për bankat në eurozonë gjatë kësaj jave. Këshilltarët evropianë konfirmuan se në rast të dështimit të bankës në Bashkimin Evropian, zbatohet një rregull fiks sipas të cilit thirren aksionarët dhe kreditorët e tjerë. Humbjet bankare fillimisht do të përballoheshin nga kapitali aksionar. Nëse kjo është e pamjaftueshme, thirren obligacionet e varura, të ashtuquajturat kapital AT1. Në rastin e ”Credit Suisse”, mbajtësit e këtyre obligacioneve të ngjashme me kapitalin do të humbasin plotësisht paratë e tyre të investuara gjatë rrjedhës së marrjes në dorëzim nga UBS. Për këto obligacione AT1, humbja arrin në 16 miliardë franga zvicerane (16,2 miliardë euro). Aksionerët e ”Credit Suisse” do të humbasin gjithashtu një pjesë të madhe të parave të tyre të investuara, por do të marrin letra me vlerë të UBS. Presidentja e Bankës Qendrore Evropiane (BQE) Christine Lagarde mbetet optimiste se nuk do të kishte asnjë përhapje të ngjarjes në sistemin financiar të eurozonës. ”Sektori bankar evropian ishte elastik falë pozicioneve të forta të kapitalit dhe likuiditetit”, tha Lagarde. ”Përballë tensioneve aktuale të tregut, BQE ishte e gatshme të mbështesë sistemin financiar me likuiditet nëse është e nevojshme dhe të ruajë funksionimin normal të politikës monetare”, shtoi ajo. Javën e kaluar, BQE kishte rritur normën bazë të interesit me 50 pikë, pavarësisht trazirave. Në funksion të nivelit të lartë aktual të pasigurisë, banka qendrore nuk u angazhua për të ardhmen. Lagarde e bëri të qartë se gardianët monetarë do të udhëhiqen nga të dhënat ekonomike. Megjithatë, brenda Evropës, politikanët dhe bankierët qendrorë janë në mosmarrëveshje mbi efektivitetin e vendimeve të fundit të BQE-së për normat e interesit. Politika e normave të interesit të BQE-së nën vëzhgim në Itali Ministri italian i Ekonomisë Giancarlo Giorgetti tha të hënën se ai besonte se ndikimi i krizës në ”Credit Suisse” në sistemin bankar të Italisë do të ishte “i parëndësishëm”. Duke iu referuar turbulencave të tregut të lidhura me Credit Suisse dhe para kësaj, kolapsit të ”Silicon Valley Bank” (SVB) ai tha se besonte se tregjet ishin qetësuar pak. “Unë mendoj se situata në Evropë është nën kontroll. Jemi në kontakt të vazhdueshëm me autoritetet rregullatore dhe jemi të qetë për sistemin bankar italian”, shtoi ai. Bursa e Milanos ra me 2,6% në fillim të tregtimit të së hënës, me aksionet e bankave që morën një goditje të re pas më shumë se një jave turbulencash në tregjet ndërkombëtare të parasë. Shpëtimi i ”Credit Suisse” nuk kishte arritur të largonte shqetësimet e investitorëve. Të martën, bursa e Milanos u mbyll me 2,53% lart, pasi stoqet e bankave u rritën fuqishëm nga humbjet e fundit në SVB dhe ”Credit Suisse”. Giorgetti përsëriti gjithashtu kritikën e tij ndaj politikës së BQE-së për rritjen e normave të interesit për të luftuar nivelet e larta të inflacionit. “[Politika] duhet të kalibrohet me shumë kujdes sepse rritja e normave të interesit mund të jetë e dobishme për të kontrolluar inflacionin, por mund të shkaktojë gjithashtu probleme për stabilitetin financiar”, tha ai. Vendimi i BQE-së për të rritur me 50 pikë normën bazë të interesit e lë të pakënaqur qeverinë italiane. “BQE nuk po ecën në drejtimin e duhur, edhe nëse sot ka nisur një rimendim. Sipas mendimit tonë, nuk është një mënyrë e mirë për të përballuar inflacionin”, tha ministri i Jashtëm Antonio Tajani. Rregullat e Basel III shpëtuan Francën Bankat evropiane ishin në formë “jashtëzakonisht solide” dhe situata e tyre nuk ishte e ngjashme me atë të disa huadhënësve amerikanë, tha François Villeroy de Galhau, guvernator i Bankës së Francës dhe një anëtar i këshillit drejtues të BQE-së, javën e kaluar mes frikës së një krize në sektor. “Bankat evropiane nuk janë në të njëjtën situatë si disa banka amerikane për një arsye shumë të thjeshtë, që është se ato nuk u nënshtrohen të njëjtave rregulla”, shtoi ai. Rregullat e njohura si Basel III që u krijuan pas krizës financiare të vitit 2008 për të siguruar që bankat kishin kapital dhe likuiditet të mjaftueshëm kishin qenë “efektive”, tha Villeroy de Galhau. Ai shtoi se 400 grupe bankare evropiane i nënshtroheshin kërkesave të Basel III, krahasuar me vetëm 13 në SHBA. Nën ish-presidentin e SHBA Donald Trump, bankat e vogla dhe të mesme amerikane ishin përjashtuar nga rregullat e Bazelit në vitin 2019, tha ai, duke vënë në dukje se si SVB ashtu edhe Signature Bank, e cila u shemb javën e kaluar, ishin midis tyre. Guvernatori i bankës qendrore franceze shpjegoi se ”Credit Suisse” ishte një rast i veçantë. “Është një bankë që ka vështirësi në modelin e biznesit” si dhe “dështime në sistemin e saj të kontrollit të brendshëm,” tha ai. Ndërsa BQE tha se ishte e gatshme të siguronte likuiditet për të garantuar stabilitetin e sistemit financiar të eurozonës, ajo qëndroi në rritjen e saj të fortë të normës së interesit prej gjysmë pikë përqindjeje për të zbutur inflacionin, pavarësisht frikës se rritja e kostove të huamarrjes mund të shtojë stres të mëtejshëm mbi bankat. . Villeroy de Galhau tha se masa e BQE-së dërgoi një shenjë “të fortë” besimi në strategjinë e saj kundër inflacionit dhe qëndrueshmërinë e bankave evropiane dhe franceze. Sllovenia, Bullgaria dhe Gjermania duken të qeta Të hënën, Banka e Sllovenisë tha se sistemet bankare evropiane dhe sllovene po funksiononin fuqishëm, pavarësisht trazirave në sistemet bankare të SHBA-së dhe Zvicrës. “Sektori bankar i zonës së euros është elastik, me pozita të forta kapitali dhe likuiditeti”, shtoi Banka Qendrore Sllovene. Ministrja e përkohshme bullgare e Financave, Rozita Velkova, komentoi se në këtë pikë nuk ka rrezik të infektimit për Bullgarinë nga dështimet e bankave në SHBA. Analistja e lartë financiare në MoitePari.bg Desislava Nikolova vuri në dukje se rritja e normave të interesit të BQE-së, e cila filloi në vitin 2022, nuk kishte ndikuar në tregun bankar në Bullgari për shkak të likuiditetit të tij të fortë. ”Vendi kishte burime të mjaftueshme për të ngadalësuar proceset lidhur me rritjen e normave të interesit”, tha ajo. Duke mos qenë pjesë e eurozonës, Bullgaria ka mbajtur normat më të ulëta të interesit të huadhënies dhe depozitave, tha Nikolova. Ajo pret që në vend të rritjes graduale të normave të interesit, Bullgaria tani mund të ketë një rritje më të shpejtë, sepse në terma makroekonomikë, zhvillimet e fundit shkaktuan pasiguri. Të hënën, kancelari gjerman Olaf Scholz përshëndeti “veprimin vendimtar të autoriteteve zvicerane” në marrjen e USB-së të ”Credit Suisse”, tha një zëdhënës i qeverisë. Autoritetet evropiane kishin mësuar nga kriza financiare e vitit 2008 dhe shtrënguan rregulloret bankare, theksoi ai. “Sistemi bankar gjerman është kështu i pozicionuar mirë,” shtoi zëdhënësi. Fundi i rritjeve të normave të interesit të BQE-së ende në shqyrtim Sipas presidentit gjerman të Bundesbank, Joachim Nagel, i cili është pjesë e Këshillit të Politikës Monetare të BQE-së, BQE nuk e ka arritur ende përfundimin e kursit të rritjes së normës së interesit. Në të njëjtën kohë, ai tha në një intervistë me Financial Times, normat e interesit po i afroheshin kufirit kufizues. Ekonomistët konsiderojnë se ky është niveli në të cilin normat e interesit fillojnë të ngadalësojnë aktivitetin ekonomik. Nagel theksoi se BQE-ja do t’i duhet t’i rezistojë thirrjeve për ulje të hershme të normave të interesit pasi të ishte arritur kulmi i normës së interesit. Përndryshe, tha ai, inflacioni i lartë rrezikon të ndizet sërish. “Lufta jonë kundër inflacionit nuk ka përfunduar”, tha shefi i bankës qendrore gjermane.