Të përballur me diktatin e administratës Trump mbi kërkimin, presidentja e KE-së, Ursula von der Leyen dhe presidenti francez, Emmanuel Macron njoftuan sot buxhete me vlerë disa qindra milionë euro për të tërhequr shkencëtarë të huaj në Evropë dhe Francë, të cilët janë veçanërisht të kërcënuar në Shtetet e Bashkuara.
”Të vësh në pikëpyetje rolin e shkencës është një llogaritje e gabuar e madhe”, tha Von der Leyen duke mbyllur aktivitetin ”Zgjidhni Evropën për Shkencën”, të organizuar në Paris me iniciativën e Macron.
”Askush nuk mund ta kishte menduar se kjo demokraci shumë e madhe në botë, modeli ekonomik i së cilës mbështetet kaq shumë në shkencën e lirë, do të bënte një gabim të tillë”, shtoi Macron duke denoncuar ”çdo diktat që do të konsistonte në thënien se një qeveri mund të ndalonte hulumtimin e kësaj apo asaj”.
Që nga rikthimi i Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë në janar, studiuesit dhe universitetet kanë qenë në shënjestër të administratës së tij, me liritë akademike dhe kërkimore që po minohen dhe me shkurtime fondesh që po bëhen.
Dhe shumë shkencëtarë po pyesin veten nëse mund ta vazhdojnë kërkimin e tyre diku tjetër.
”Për t’i nxitur ata që të zgjedhin Evropën, Komisioni Evropian do të propozojë një paketë të re prej 500 milionë eurosh për periudhën 2025-2027”, deklaroi Von der Leyen në kampusin prestigjioz universitar të Sorbonës, në zemër të Parisit.
Duke lëvduar “investimet e qëndrueshme dhe të qëndrueshme” dhe “infrastrukturën” e favorshme për kërkimin në Evropë, Ursula von der Leyen njoftoi masa për të adresuar “boshllëqet” e saj, duke përfshirë “një supergrant të ri shtatëvjeçar” dhe dyfishimin deri në vitin 2027 të “shtesës” së paguar për grantet e kërkimit.
”Në planin afatmesëm dhe afatgjatë, së bashku me shtetet tona anëtare, ne duam të arrijmë objektivin prej 3% të PBB-së për investime në kërkim dhe zhvillim deri në vitin 2030”, shtoi ajo, duke përsëritur dëshirën e saj për të ”zbatuar lirinë e kërkimit shkencor në ligj përmes një akti të ri legjislativ mbi Zonën Evropiane të Kërkimit”.
”Nga ana e saj, qeveria franceze do të investojë 100 milionë euro shtesë”, njoftoi Macron.
”Ato do të financohen nga një rezervë nga programi i investimeve publike France 2030, i cili nuk është ndarë deri më tani”, specifikoi Pallati Elisee.
Ai shprehu gjithashtu mbështetje për “propozimet, përfshirë ato legjislative, që synojnë mbrojtjen më të mirë të refugjatëve shkencorë”, në një aludim të dukshëm për projektligjin e paraqitur nga paraardhësi i tij socialist, François Hollande në Asamblenë Kombëtare.
– “Mungesë kronike e financimit” –
Kreu i shtetit njoftoi konferencën në mesin e prillit, në të njëjtën kohë kur u lançua platforma ”Zgjidh Francën për Shkencën”, e cila që atëherë ”ka gjeneruar më shumë se 30 000 lidhje, një e treta e të cilave janë nga Shtetet e Bashkuara”.
Iniciativa ka ngjallur habi midis sindikatave franceze të arsimit të lartë dhe kërkimit, të cilat e konsiderojnë atë “tronditëse, madje të pahijshme”.
Ato denoncojnë “mungesën kronike të financimit” të sektorit, “bashkimet e detyruara” të institucioneve, por edhe “sulmet pothuajse të pandërprera ndaj lirisë akademike”, duke kujtuar polemikat mbi zgjimin në universitet.
Për drejtorin e Inserm, Didier Samuel, “ka pasur një riinvestim në kërkim” vitet e fundit, por “ende nuk e kemi mbushur boshllëkun”.
“Ne duhet ta ruajmë këtë vrull dhe ta zgjerojmë atë”, tha ai në Franceinfo.
Qëllimi është ta bëjmë Francën dhe Kontinentin e Vjetër më tërheqës, ku pagat dhe shumat e dedikuara për kërkimin janë shumë më të ulëta se ato të Shteteve të Bashkuara.
Edhe nëse Evropa ka asete në këtë fushë, qoftë në cilësinë e infrastrukturave kërkimore apo në kuadrin e pritjes për familjet kërkimore.
Bashkimi Evropian tashmë pret “25% të studiuesve të botës” dhe “çdo euro e investuar sot përmes programit kornizë Horizon Europe do të gjenerojë 11 euro fitim të PBB-së deri në vitin 2045”, kujtoi komisionerja evropiane e Kërkimit, Ekaterina Zaharieva në hapje të konferencës
