Suplementet e vitaminave mund të jenë një mënyrë efikase për të shtuar vitaminat që mungojnë në dietën tonë. Por ato nuk janë gjithmonë një zgjidhje e shkëlqyer, sipas BBC.
Mbi 74% e amerikanëve dhe dy të tretat e britanikëve pranojnë se i përdorin ato në një përpjekje për të përmirësuar shëndetin e tyre.
Megjithatë, pilulat kanë ngritur polemika, pasi disa studime sugjerojnë se ato nuk kanë përfitime të dallueshme shëndetësore, dhe madje mund t’ju dëmtojnë.
A duhet të marrim të gjithë suplemente vitaminash, apo vetëm disa prej nesh?
Vitaminat dhe mineralet janë përbërës që trupat tanë nuk i prodhojnë, por që megjithatë janë thelbësore për shëndetin tonë.
Meqenëse nuk mund t’i prodhojmë, vitaminat dhe mineralet duhet t’i marrim nga ushqimi ynë.
Ato përfshijnë vitaminën A; e cila është jetike për shikim të mirë dhe ruajtjen e lëkurës së shëndetshme; vitaminën C, e cila është thelbësore për një sistem imunitar të shëndetshëm, dhe vitaminën K; e cila është e nevojshme për mpiksjen e gjakut.
Ndërkohë, mineralet thelbësore përfshijnë kalciumin, magnezin, selenin, kaliumin dhe të tjera.
Vitaminat dhe mineralet klasifikohen si mikronutrientë sepse na duhen vetëm në sasi të vogla krahasuar me makronutrientët si karbohidratet, proteinat dhe yndyrnat.
Është e drejtë të thuhet se asnjë suplement nuk zëvendëson dot kurrë një dietë të shëndetshme dhe të ekuilibruar.
Prandaj, mënyra më e mirë për të përmbushur kërkesën e trupit për vitamina është përmes ngrënies së shumë perimeve me gjethe jeshile, frutave, drithërave, arrave, produkteve të qumështit dhe peshkut.
Megjithatë, hulumtimet tregojnë gjithashtu se shumë prej nesh nuk po arrijnë t’i përmbahen kësaj praktike.
Ushqimi i shpejtë, së bashku me produktet ultra të përpunuara, shpesh dominon kundrejt një vakti të freskët të gatuar në shtëpi.
Teoria – se doza e shtuar e vitaminës C – mund të ndihmojë në parandalimin e përhapjes së ftohjes së zakonshme në të gjithë botën perëndimore në vitet 1970 – falë njerëzve si Linus Pauling, një kimist fitues i çmimit Nobel – i cili pretendonte se marrja deri në 50 herë më shumë se doza e rekomanduar e vitaminës C mund të trajtonte çdo gjë – nga gripi, te sëmundjet kardiovaskulare, kataraktet dhe madje edhe kanceri.
Megjithëse ideja se mbidoza e vitaminës C mund të shëronte ftohjen është hedhur poshtë plotësisht, shumë individë ende i përmbahen këtij besimi.
“Mega-doza” e vitaminave dhe mineraleve mund të jetë e rrezikshme. Për shembull, ka pasur raste të njerëzve që janë dërguar në spital për shkak të marrjes së niveleve të rrezikshme të larta të vitaminës D.
Konsumimi i tepërt i vitaminës D mund të shkaktojë simptoma të lehta, të tilla si etja dhe nevoja për të urinuar më shpesh, por në raste të rënda mund të shkaktojë kriza, komë dhe vdekje.
Ndërkohë, sipas Instituteve Kombëtare të Shëndetit (NIH) në SHBA, vitamina A në sasi të mëdha mund të shkaktojë “dhimbje të forta koke, shikim të turbullt, të përziera, marramendje, dhimbje muskujsh dhe probleme me koordinimin.
Në raste të rënda, marrja e tepërt e vitaminës A të parapërgatitur mund të çojë edhe në komë dhe vdekje.
Studimet klinike që janë bërë mbi vitaminat dhe mineralet kanë dhënë rezultate kontradiktore dhe sugjerojnë se nëse do të përfitoni nga marrja e suplementeve të vitaminave varet nga mikronutrienti i saktë që përmban suplementi.
Provat klinike të kryera mbi vitaminat dhe mineralet
Disa nga provat më të hershme u përqendruan në antioksidantë, molekula që neutralizojnë kimikatet e dëmshme të njohura si radikale të lira.
Radikalet e lira janë molekula të paqëndrueshme që reagojnë me qelizat dhe ADN-në dhe i copëtojnë ato.
Mund të duket e kuptueshme që rritja e konsumit të antioksidantëve do të ndihmonte në parandalimin e sëmundjeve, megjithatë studimet kanë treguar vazhdimisht se nuk është kështu.
JoAnn Manson, një profesoreshë e epidemiologjisë në Shkollën e Shëndetit Publik të Harvardit, zbuloi se antioksidantët beta-karoten, vitamina C dhe vitamina E nuk kishin efekt në parandalimin e kancerit ose sëmundjeve kardiovaskulare.
Në fakt, disa studime sugjerojnë që dozat e mëdha të antioksidantëve në të vërtetë mund të dëmtojnë shëndetin.
Sipas provave klinike, marrja e sasive të mëdha të suplementeve të beta-karotenit mund të rrisë rrezikun e kancerit të mushkërive, veçanërisht nëse jeni duhanpirës.
Ndërkohë, dozat e mëdha të vitaminës E janë të lidhura me një rrezik në rritje të goditjes hemorragjike në tru.
Kur duhet të merrni një multivitaminë?
Çuditërisht, po fillojnë të shtohen provat se marrja e një multivitamine çdo ditë mund të jetë e dobishme për shëndetin, veçanërisht për të moshuarit.
Studimi – i cili filloi më shumë se 20 vjet më parë, zbuloi se rreziku i diagnostikimit me kancer ishte 8% më i ulët tek njerëzit që morën një multivitaminë çdo ditë për 11 vjet.
Përfitimi më i madh ishte tek pjesëmarrësit më të vjetër që ishin mbi moshën 70 vjeç, të cilët kishin një ulje prej 18% të kancerit me caktimin e multivitaminës krahasuar me grupin “placebo” (një substancë që nuk ka efekt terapeutik, e përdorur si kontroll në testimin e barnave të reja).
Në vitin 2023, njerëzit që morën multivitamina çdo ditë kishin një ulje prej 60% të aftësive njohëse gjatë tre viteve krahasuar me grupin “placebo”.
