Nga teknologjia e golit deri te sistemet e video-asistimit për arbirtat (VAR), inteligjenca artificiale (IA) është gjithnjë e më në qendër të arbitrimit të ndeshjeve sportive, duke transformuar mënyrën se si arbitrat marrin vendime.
Ndeshjet me ritme të shpejta shpesh kanë çuar në momente të diskutueshme arbitrimi nga elementi njerëzor, potencialisht duke u dhënë kahje garave të tëra.
Në vitin 2009, prekja me dorë e topit nga ana e Thierry Henry-t, e cila nuk u vu re nga arbitrat, e ndihmoi Francën të eliminonte Irlandën nga kualifikimi për Kupën e Botës 2010, duke nxitur kërkesat për arbitrim të asistuar me video.
Mirëpo, ishte “goli fantazmë” famëkeq i futbollistit Frank Lampard kundër Gjermanisë në të njëjtin Kupë Bote që shënoi pikën kryesore, duke çuar në inkadrimin e teknologjisë së vijës së portës. Pavarësisht se topi kaloi vijën, zyrtarët nuk pranuan golin, duke i shtyrë autoritetet e futbollit, që më parë ishin skeptikë, të përqafojnë teknologjinë e re.
Ndryshimi hyri në Ligjet e Lojës në vitin 2012, kur Bordi Ndërkombëtar i Shoqatës së Futbollit (IFAB) krijoi një proces certifikimi për të siguruar cilësinë e sistemeve të teknologjisë së vijës së golit të përdorura në lojërat zyrtare.
Përpos shtyllës së portës, teknologjia gjysmë e automatizuar jashtë loje (SAOT) debutoi në Kupën e Botës FIFA 2022, duke synuar të reduktojë gabimet dhe të përshpejtojë vendimet. Sistemi përdori gjurmimin e drejtuar nga inteligjenca artificiale për të ofruar përcaktime shpejta dhe më të sakta për “offside”, duke rritur drejtësinë dhe saktësinë në lojë.
Por roli në rritje i teknologjisë nuk ishte i kufizuar vetëm në futboll.
Hawk-Eye, një ofrues i teknologjisë së linjës së golit që është përdorur edhe në ndeshjet e FIFA-s, u prezantua për herë të parë në tenis në vitet 2000. Sot, ai ka zëvendësuar gjerësisht gjyqtarët e linjës në këtë sport, duke ofruar gjurmim të saktë të topit përmes kamerave të shumta dhe analiza 3D në kohë reale për arbitrim të saktë.
Ndërkohë në basketboll, kamerat me AI-së janë përdorur për të ndihmuar gjyqtarët të kapin momentet e lojës jashtë vijës dhe të gjurmojnë lëvizjet e lojtarëve.
Sisteme të tilla kanë ndihmuar në përshpejtimin e vendimmarrjes, duke reduktuar vonesat dhe duke përmirësuar rrjedhën e përgjithshme të lojës.
Por derisa arbitrat njerëzorë janë ende autoriteti kryesor në fushën e sportit, shtrohet pyetja nëse AI mund t’i zëvendësojë ata krejtësisht, ose nëse të dy bashkërisht do të kenë një rol në të ardhmen e arbitrimit.
