Provat e reja arkeologjike dhe gjenetike mund të transformojnë atë që dimë për historinë e maceve në Evropë.
Një ekip studiuesish ndërkombëtarë ka zbuluar se që nga prezantimi i maceve shtëpiake, ata shmangën çiftëzimin me macet e egra vendase të Evropës – pavarësisht se ishin të ekspozuar ndaj njëra-tjetrës për 2000 vjet.
Por rreth 60 vjet më parë në Skoci, gjithçka ndryshoi kur shkalla e kryqëzimit u rrit me shpejtësi. Ky hibridizim ka mposhtur shpejt popullsinë e mbetur të maceve të egra të vendit.
Çfarë ndryshoi për macet e egra të Evropës?
Ekipi spekulon se pakësimi i popullatave të maceve të egra mund të ketë ofruar më pak shanse për të gjetur një partner, duke i bërë ata të kthehen te macet shtëpiake. Mund t’u ketë ofruar gjithashtu maceve të egra disa mbrojtje kundër sëmundjeve të paraqitura nga homologët e tyre vendas.
“Macet e egra dhe macet shtëpiake janë hibridizuar vetëm kohët e fundit. Është e qartë se hibridizimi është rezultat i kërcënimeve moderne të përbashkëta për shumë nga speciet tona vendase”.
Të humbur nga Anglia dhe Uellsi në fund të shekullit të 19-të, macet e egra tani gjenden vetëm në malësitë skoceze. Megjithatë, në vetëm disa dekada, gjenet që përcaktojnë macen e egër skoceze janë “prekur” nga hibridizimi.
Kafshët shtëpiake, duke përfshirë delet, dhitë dhe derrat, janë lidhur ngushtë me njerëzit që nga shfaqja e komuniteteve bujqësore më shumë se 10,000 vjet më parë. Këto marrëdhënie kanë bërë që bimët dhe kafshët të përhapen përtej kufijve të tyre vendas ndërsa njerëzit lëviznin përreth.
Analiza gjatë 20 viteve të fundit ka zbuluar se ndërsa shumica e kafshëve shtëpiake u zhvendosën në një rajon, ato ndërthurën me specie të egra, duke ndryshuar në mënyrë dramatike gjenetikën e tyre. Ky model është parë në çdo kafshë shtëpiake përveç qenve.
Mendohet se macet shtëpiake kanë ardhur nga macet e egra të Lindjes së Afërt dhe janë futur në Evropë rreth 2000 vjet më parë.
Ekipi hulumtues mblodhi prova gjenetike si nga macet e egra ashtu edhe nga ato shtëpiake, duke përfshirë 258 mostra antike të gërmuara nga 85 vende arkeologjike që shtrihen në 8500 vitet e fundit.
Gjetjet e tyre sugjerojnë se këto kafshë shmangnin kontaktin seksual me njëra-tjetrën deri në vitet 1960.
“Ne priremi të mendojmë për macet dhe qentë si shumë të ndryshëm”. “Të dhënat tona sugjerojnë se, të paktën për sa i përket shmangies së kryqëzimit me homologët e tyre të egër, qentë dhe macet janë shumë më të ngjashëm me njëri-tjetrin sesa me të gjitha kafshët e tjera shtëpiake. Të kuptuarit pse kjo është e vërtetë do të jetë një kuriozitet për t’u eksploruar.
