Amasia, superkontinenti i së ardhmes!

Bota mund të ketë një superkontinent të ri brenda 200 milion deri në 300 milion vjet pasi Oqeani Paqësor tkurret dhe mbyllet. Studiuesit në Universitetin Curtin në Australi dhe Universitetin e Pekinit në Kinë përdorën një superkompjuter për të modeluar evolucionin e pllakave tektonike të Tokës dhe formimin e një superkontinenti të ardhshëm. “Gjatë dy miliardë viteve të fundit, kontinentet e Tokës janë përplasur së bashku për të formuar një superkontinent çdo 600 milionë vjet, i njohur si cikli i superkontinentit. Kjo do të thotë se kontinentet aktuale do të bashkohen sërish pas disa qindra milionë vitesh”, tha autori kryesor Dr. Chuan Huang, një studiues në Grupin Kërkimor të Dinamikës së Tokës në Curtin dhe Shkollën e Tokës dhe Shkencave Planetare. Shkencëtarët besojnë se formimi i superkontinenteve ka ndodhur në mënyra të ndryshme. Simulimi i ekipit tregoi se për shkak të faktit se Toka është ftohur për miliarda vjet që nga formimi i saj, trashësia dhe forca e pllakave tektonike nën oqeane janë zvogëluar me kalimin e kohës. E quajtur Pangaea, masa e tokës u formua rreth 320 milionë vjet më parë, sipas autorëve të studimit. Ajo u nda midis 170 dhe 180 milion vjet më parë, kur dinosaurët ecnin në Tokë. Oqeani Paqësor është oqeani më i vjetër në Tokë. Ky “trup” i madh uji është në fakt mbetja e superoqeanit Panthalassa që filloi të formohej 700 milionë vjet më parë pasi një superkontinent edhe më i lashtë se Pangea filloi të shpërbëhej. Ekipi i studimit zbuloi se kur pllakat tektonike zvogëlohen në forcë dhe trashësi, formimi i një superkontinenti të ri ka më shumë gjasa të ndodhë nga mbyllja e një ish-superoqeani që kishte rrethuar një masë tokësore kolosale të së kaluarës. Duke u zvogëluar me disa centimetra në vit, Oqeani Paqësor filloi të zvogëlohej gjatë epokës së dinosaurëve. Bazuar në simulimin e ri, shtrirja aktuale e Oqeanit Paqësor prej 10,000 kilometrash do të mbyllet në më pak se 300 milionë vjet. “Superkontinenti i ri që rezulton tashmë është quajtur Amasia sepse disa besojnë se Oqeani Paqësor do të mbyllet kur Amerika të përplaset me Azinë. Australia gjithashtu pritet të luajë një rol në këtë ngjarje të rëndësishme të Tokës, së pari duke u përplasur me Azinë dhe më pas duke lidhur Amerikën dhe Azinë pasi të mbyllet Oqeani Paqësor, “tha Huang. Australia aktualisht po lëviz drejt Azisë me një ritëm prej rreth 7 centimetra në vit, ndërsa Euroazia dhe Amerika lëvizin me ritme më të ngadalta drejt Oqeanit Paqësor, tha bashkëautori i studimit Zheng-Xiang Li, profesor i shquar në Shkollën e Tokës dhe Curtin. Si do të jetë kjo botë? Ndryshimet në shpërndarjen e kontinenteve dhe oqeaneve do të shkaktojnë ndryshime në klimë, veçanërisht kur rrymat e oqeanit ndalen nga përplasja kontinentale, ose kur krijohen rryma të reja oqeanike kur kontinentet ndahen. Një shembull i këtij fenomeni është kur Australia u shkëput nga Antarktida 45 milionë vjet më parë, duke shkaktuar formimin e kapakut polar të akullit të Antarktidës. Studiuesit gjithashtu presin më shumë tërmete pasi pllakat kontinentale përplasen. Aktiviteti sizmik ka ndodhur periodikisht aty ku pllakat e Indisë dhe Euroazisë janë përplasur për 55 milionë vitet e fundit. Ndikimi fillestar formoi pllajën tibetiane dhe Himalajet. I rrethuar nga një superoqean i ri, superkontinenti i sapoformuar do të ketë gjithashtu ulje të biodiversitetit. “Toka siç e dimë do të jetë krejtësisht ndryshe kur të formohet Amasia. Niveli i detit pritet të jetë më i ulët dhe pjesa e brendshme e madhe e superkontinentit do të jetë shumë e thatë me diapazon të lartë të temperaturave ditore”, tha Li. Aktualisht, Toka përbëhet nga shtatë kontinente me ekosisteme dhe kultura njerëzore shumë të ndryshme, kështu që do të ishte magjepsëse të mendosh se si mund të duket bota në 200 milionë deri në 300 milionë vjet. Shkencëtarët janë ende duke u përpjekur të kuptojnë ciklin e superkontinentit të Tokës, i cili drejtohet nga nxehtësia dhe graviteti. Ekipi hulumtues dëshiron të përcaktojë se si filloi tektonika e pllakave të Tokës dhe kur u formuan kontinentet e parë, si dhe çfarë filloi ciklin e superkontinentit. “Ne sapo kemi filluar ta shikojmë të gjithë sistemin e Tokës, nga thelbi i tij në atmosferën e tij, si një sistem i lidhur ngushtë që evoluoi së bashku”, tha Li./https://lajme.rtsh.al/artikull/shkencetaret-amasia-superkontinenti-i-se-ardhmes-si-pritet-te-ndryshoje-toka