Sistemi i shumëpritur i hyrjes/daljes (EES) i BE-së, një mjet digjital regjistrimi për vizitorët në Evropë, më në fund prezantohet sot, pas vonesave të shumta.
Ai zëvendëson vulat e pasaportave me gjurmë gishtash dhe foto të fytyrës, falë një serie skanerësh të instaluar në aeroporte, porte dhe stacione hekurudhore në të gjithë kontinentin.
Qëllimi është të regjistrohen të gjitha hyrjet dhe daljet e shtetasve joBE që udhëtojnë për një qëndrim të shkurtër (90 ditë brenda çdo periudhe 180-ditore), duke u lejuar autoriteteve të gjurmojnë automatikisht tejkalimet e afateve dhe refuzimet e hyrjes.
“Do t’i ndihmojë rojat kufitare të verifikojnë se personi që mban pasaportën është ai që thotë se është dhe se pasaporta e tij është e vërtetë, jo mashtruese”, tha Assita Kanko, ligjvënësja e krahut të djathtë e BE-së që mbikëqyri negociatat në emër të Parlamentit Evropian.
Çfarë ndodh sot?
Udhëtarëve joevropianë që mbërrijnë në të gjitha vendet e BE-së – me përjashtim të Qipros dhe Irlandës, të cilat nuk janë në zonën Schengen – do t’u kërkohet të tregojnë pasaportën e tyre dhe t’u bëhen gjurmët e gishtërinjve dhe fotografitë në pikat e kontrollit kufitar.
Ky informacion do të kërkohet gjithashtu me mbërritjen në vendet anëtare të Schengenit, Islandë, Lihtenshtejn, Norvegji dhe Zvicër, dhe do të ruhet për tre vjet në shumicën e rasteve.
Do të mblidhet në momentin e parë të hyrjes pas futjes së Sistemit EES. Për udhëtimet e ardhshme, oficerët e kontrollit të pasaportave do të kontrollojnë gjurmët e gishtërinjve dhe fotografitë e udhëtarëve në bazën e të dhënave – një procedurë që, sipas BE-së, kërkon më pak kohë.
Sistemi do të zbatohet gradualisht gjatë një periudhe gjashtëmujore deri më 10 prill 2026.
Vendet më të mëdha evropiane, si Franca dhe Gjermania, fillimisht do të kryejnë vetëm një numër të vogël kontrollesh për të shmangur radhët e mëdha në aeroporte.
Disa vende më të vogla, si Estonia dhe Luksemburgu, do ta zbatojnë plotësisht sistemin që nga fillimi.
Të tjerët do të kenë një qasje më të përzier. Në Kroaci, për shembull, mbledhja e të dhënave biometrike do të rritet me kalimin e kohës, nga katër orë fillestare në ditë në 12 orë në ditë nga dhjetori.
Sllovenia, sipas policisë së saj, do të prezantojë gradualisht EES në pikat e saj të hyrjes në Schengen, të përbëra nga tre aeroporte ndërkombëtare dhe dy pika kalimi kufitar detar.
Ndryshimet do të ndikojnë gjithashtu te vizitorët nga vendet me udhëtim pa viza në Evropë, si BM, Australi, SHBA dhe pjesa më e madhe e Amerikës së Jugut.
Në shtetet që kufizohen me BE-në, si vendet kandidate Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut, qytetarët po paralajmërohen të njihen me ndryshimet për të shmangur vonesat e panevojshme.
A do të ketë vonesa?
Ka shqetësime se mbledhja e këtyre të dhënave të reja mund të shkaktojë radhë të gjata në aeroporte dhe stacione treni javën e ardhshme.
“Si gjithmonë, kur prezantohen sisteme të reja të rëndësishme IT, mund të ketë disa pengesa,” tha Kanko.
“Por kjo është arsyeja pse sistemi do të fillojë në një sezon të ulët për udhëtime ndërkombëtare. Për më tepër, vendosja graduale u ra dakord pikërisht për të shmangur problemet e mëdha”, theksoi ajo.
“Dhe në rast të problemeve të paparashikuara ose kohëzgjatjeve të tepërta të pritjes, rojat kufitare lokale mund të pezullojnë përkohësisht përdorimin e sistemit në mënyrë që të menaxhojnë”, shtoi ajo.
Ministria e Brendshme Franceze shprehu shpresë, duke thënë se pret që situata të jetë “normale, pa probleme me mbingarkesën” më 12 tetor.
Megjithatë, ajo shtoi se zbatimi i plotë i sistemit mbetet një “sfidë e madhe” për Francën, e cila është një nga destinacionet kryesore turistike në botë, duke regjistruar 100 milionë vizitorë të huaj në vitin 2024.
Udhëtarët britanikë do të jenë ndër më të prekurit duke pasur parasysh lidhjet e tyre të forta të transportit me BE-në, por operatorë të tillë si ata që janë përgjegjës për tunelin hekurudhor nënujor midis Francës dhe Anglisë janë të bindur se gjërat do të ecin pa probleme.
“Gjithçka është gati, gjithçka është përgatitur dhe gjithçka është testuar tashmë me qindra klientë”, tha Yann Leriche, drejtor ekzekutiv i operatorit të ”Getlink”.
”Getlink” tha se kishte shpenzuar 80 milionë euro (92,6 milionë dollarë) për sistemet e saj të reja të instaluara në Britani dhe Francë.
Cilat janë përfitimet për evropianët?
Sistemi i ri hyn në fuqi pothuajse dhjetë vjet që kur u propozua për herë të parë nga Komisioni Evropian.
Komisioni tha se do të ndihmojë “në parandalimin e migrimit të parregullt dhe do të ndihmojë në mbrojtjen e sigurisë së të gjithë atyre që jetojnë ose udhëtojnë në Evropë”.
Ministria e Brendshme franceze thotë se sistemi do ta mundësojë gjithashtu identifikimin e keqpërdorimit të vizave – nëse për shembull një vizë turistike është shndërruar më vonë në një kartë qëndrimi ”të jetës private dhe familjare” – dhe të dijë nëse një person të cilit i është refuzuar azili është larguar nga zona Schengen.
“Do të sigurohet që njerëzit që hyjnë në zonën Schengen të kenë dokumente identiteti të vlefshme”, tha Kanko, duke shtuar se të gjithë vizitorët e BE-së me qëllime të mira “mund të vazhdojnë të vijnë pa u shqetësuar për asgjë”.
Zbatimi i plotë i EES është një parakusht për të futur një skemë tjetër për shtetasit e vendeve të treta që hyjnë në BE. Ky është Sistemi Evropian i Informacionit dhe Autorizimit të Udhëtimit (ETIAS), i cili pritet të vihet në fuqi vitin e ardhshëm.
ETIAS është një autorizim elektronik udhëtimi për zonën Schengen, i ngjashëm me sistemin amerikan ESTA.
Shtetasit e vendeve të treta do të duhet të plotësojnë një formular online para se të udhëtojnë drejt BE-së, të paguajnë një tarifë prej 20 euro dhe të presin për miratim.
