Rrënojat e qyteteve antike vazhdojnë të shfaqen në pyjet e Amerikës Qendrore. Si kanë qëndruar këto struktura për mijëvjeçarë pavarësisht shirave tropikale, uraganeve dhe rikthimit të xhunglës?
Të fshehur nën një lëmsh pemësh, hardhish dhe bimësie të tjera, shkencëtarët kanë zbuluar një koleksion të madh të shtëpive, shesheve, piramidave të tempujve dhe madje edhe një fushë ballore që përdorej për lojëra me top që kanë shenjat dalluese të një kryeqyteti politik klasik të Majave. Mbetjet e qytetit, të cilin studiuesit e kanë quajtur Valeriana, janë ndër 6674 strukturat që ata gjetën të shpërndara në vende në të gjithë shtetin Campeche në anën perëndimore të gadishullit Jukatan. Disa nga platformat më të mëdha mund të rivalizojnë edhe piramidat më të famshme në vende të tjera Maya.
Zbulimi, i bërë duke përdorur një teknikë skanimi me lazer në ajër të quajtur Lidar, ka ngritur perspektivën joshëse se shumë mbetje të tjera të botës së lashtë Maya mund të presin ende për t’u gjetur.
Por gjithashtu zbulon diçka të jashtëzakonshme për botën e lashtë Maya. Pavarësisht klimës së lagësht tropikale dhe xhunglës, shumë prej ndërtesave të tyre janë ende në këmbë pas 1500 vjetësh.
“Nëse shikoni modelet dixhitale të terrenit që prodhohen nga Lidar, mund të shihni dhomat individuale të ndërtesave ku janë shembur qemerët,” thotë Luke Auld-Thomas, një arkeolog në Universitetin Tulane dhe Universitetin e Arizonës Veriore, SHBA, i cili drejtoi ekipin që bëri zbulimin e fundit.
“Ju mund të shihni kolona përgjatë fasadës së ndërtesave që përdoreshin për ballafaqim publik, aktivitete administrative. Pra, ato janë në gjendje shumë të mirë. Nuk mund të hyjmë në to, por shumë prej tyre kanë ende mure në këmbë dhe arkitekturë”.
Pra, cili ishte sekreti i Majave të lashtë? Si i ka rezistuar arkitektura e tyre e famshme shkatërrimeve të kohës? Hulumtimet e fundit po hedhin dritë mbi teknikat që përdorën ndërtuesit e tyre dhe po zbulojnë qasjen inovative që përdornin muratorët e tyre. Këto përfshijnë praninë e materialeve të tilla hiri vullkanik për të rritur forcën e tyre. Qytetërimi i lashtë Maya u shfaq për herë të parë diku para vitit 2000 para Krishtit në një zonë që sot përfshin Meksikën juglindore, Guatemalën, Belizen dhe pjesët perëndimore të Hondurasit dhe El Salvadorit.
Gjatë periudhës klasike të qytetërimit Maya midis viteve 250 dhe 900 pas Krishtit, Mayat ndërtuan tempuj të lartë piramidale, pallate të bukura dhe ndërtesa të dekoruara hollë të stolisura me skulptura të ndërlikuara dhe të gdhendura me zbukurime.
